نرم افزارهای اسلامی (305)
اشاره
آیین رونمایی از نسخه سوم درایة النور و نسخه دوم نرمافزار کتابخانه رجال شیعه و اهلسنّت، پنجشنبه 24 آذرماه 1401 با حضور علاقهمندان و پژوهشگران حوزه رجال و حدیث برگزار شد.
گفتنی است که نرمافزار درایة النور 3، به بازسازی و ارزیابی 183707 سند از کتب حدیثی مهم شیعه پرداخته و کتابخانهای حاوی متن 58 عنوان در 295 جلد کتاب رجالی و حدیثی را نیز ارائه نموده است.
همچنین، در کنار نرمافزار درایة النور 3، از نرمافزار «کتابخانه رجال شیعه و اهلسنّت 2» که مشتمل بر متن کامل 258 عنوان کتاب در 947 جلد، در موضوعات گوناگون (اصول و قواعد علم رجال، فواید رجالی، معاجم رجالالحدیث، کتب ثقات و ضعفاء، مشترکات، اَنساب، کتب طرق و مشیخه، تحقیق الأسناد، طبقات صحابه، طبقات محدثان، تراجم، فهارس و کتابشناسی از شیعه و اهلسنّت) است نیز رونمایی گردید.
در این مراسم که با حضور پژوهشگران و حدیثپژوهان بهصورت حضوری و مجازی برگزار گردید، حجّت الاسلام و المسلمین سید محمد شجاعالدینی (پژوهشگر و مدیر پروژه درایة النور)، حجّتالاسلاموالمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی (رئیس محترم مرکز نور) و حجّتالاسلاموالمسلمین استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی، به سخنرانی پرداختند.
اشاره
در آستانه میلاد با برکت امام حسین (ع) و سایر اعیاد مبارک ماه شعبان، مراسم رونمایی از نسخه دوم نرمافزار کتابخانه جامع احادیث شیعه و اهلسنّت، در تاریخ 4 اسفند 1401، در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در شهر مقدّس قم برگزار شد.
نسخه اوّل این برنامه، پیش از این، در سال 1395ش. با نام «کتابخانه احادیث فریقین» ارائه شده بود که متن کامل 21 عنوان کتاب حدیثی در 145 جلد، از منابع اولیه و معتبرِ شیعه و اهلسنّت را در برداشت. در نسخه جدید، متن کامل 326 عنوان کتاب و رساله در 904 جلد از مهمترین مصادر روایی اهلسنّت و شیعه، به تفکیک مذاهب امامیه، زیدیه و اسماعیلیه تا پایان قرن پنجم، ارائه شده است.
آنچه در ادامه میآید، گزارشی از مراسم رونمایی از این برنامه است که در بخشی از آن، به معرّفی ویژگیهای مهم این نرمافزار نیز اشاره میشود. میهمان ویژه این مراسم، حضرت آیتالله علیرضا اعرافی، مدیر محترم حوزههای علمیه کشور بودند که مهمترین سخنان ایشان نیز در ادامه از نظر میگذرد.
جایگاه فنّاوریهای نوین در توسعه و تعمیق پژوهشهای اسلامی
گزارش دوازدهمین نشست از سلسلهنشستهای علمی علوم انسانی و اسلامی دیجیتال در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی دوشنبه 1401/09/21
اشاره
به مناسبت هفته پژوهش، دوازدهمین نشست از سلسلهنشستهای علوم اسلامی و انسانی دیجیتال با موضوع «نقش فنّاوریهای نوین در توسعه و تعمیق پژوهشهای اسلامی» در تاریخ 21 آذر 1401 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در شهر مقدّس قم برگزار گردید.
در این جلسه، حجّتالاسلام و المسلمین دکتر سید کاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده علوم و معارفِ مؤسّسه علمی - فرهنگی دارالحدیث به مقایسه شرایط پژوهش در گذشته و حال پرداختند و با اشاره به برکات فنّاوری اطّلاعات، نقش آن را در تسریع و تعمیق پژوهشهای اسلامی مهم دانستند. ایشان همچنین، به آسیبهای فنّاوری اطّلاعات برای امر تحقیق و پژوهش هم اشاره کردند و بایستههایی را برای تولید نرمافزارهای پژوهشمحور ترسیم نمودند.
افزون بر این، در نشست مذکور، جناب حجّتالاسلاموالمسلمین دکتر سید رضا مؤدب، عضو هیأت علمی دانشکده الهیات دانشگاه قم نیز با تأکید بر اهمیت جایگاه فنّاوری اطّلاعات، نمونههایی از نکات علمی برآمده از بهکارگیری رایانه و نرمافزارها در پژوهش را ذکر کردند و در این راستا، بایستههایی را برای ادامه تولید برنامههای پژوهشی مرکز نور بیان نمودند.
- نویسنده: ارائهدهندگان: حجّتالاسلاموالمسلمین دکتر سید کاظم طباطبایی؛ رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث / حجّتالاسلام و المسلمین دکتر سید رضا مؤدب؛ عضو هیأت علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه قم
درآمد
علم اَنساب، از شاخصترین شعبههای تاریخنگاری در میان مسلمانان بوده است. گرچه دین مبین اسلام هرگونه تفاخر و تکاثر بیمبنا را نفی نموده و از پرداختن به آنها نهی کرده (1)، اما مسلمانان را از دانش اَنساب و حفظ آن منع نـنموده اسـت؛ توجّه ویـژه اسلام به خانواده و تأکید بر حفظ مرتبت و شأن آن، قانون ارث و فروع آن، ضرورت شناخت نَسَب را بیشتر کرد. نظام ازدواج، ممنوعیت ازدواج با محارم، تشریع خمس و موارد مصرف آن، منع خاندان پیـامبر (ص) از مـصرف صـدقات واجب، دوسـتی و ولایـت اهـلبیت پیامبر (ص) و احترام به ذُرّیه ایشان و بسیاری دیگر از مسائل، وابسته به دانش نَسَب میباشد. (2)
در طول تاریخ اسلام، علماء، اندیشمندان و بزرگان دین با قبول منصب «نقابت» و یا با تدوین و تألیف کتابهای اَنساب، در حفظ و حراست از نَسَبِ نیاکان پیامبر و ذرّیهاش همّت گماشته و آن را برای امت اسلامی به یادگار گذاشتهاند. ازاینرو، گروه تاریخ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با توجّه به نبودِ وجود نرمافزاری مشابه در مورد این شاخه پُراهمیت و کاربردی تاریخنگاری مسلمانان و ترویج علوم اسلامی و خدمترسانی به پژوهشگران در این شاخه از دانش، تصمیم به تولید نرمافزاری در این موضوع با قابلیتهای پژوهشی با محوریت ذرّیه نبی مکرم اسلام (ص) گرفت.
معرّفی اَنساب الطالبیین (اولاد حضرت أبوطالب (ع)) با استخراج نسب ذرّیه پیامبر اکرم (ص) از کتابهای مربوط و نمایش آن به صورت درختی (شجرهنامه)، اتّصال درختواره به متون و هماهنگسازی اعلام آن، به اضافه قابلیتهای پژوهشی، از اهداف این طرح میباشد.
- نویسنده: سید علی آقایی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
چکیده
شناخت وضعیت جغرافیایی جهان، بهویژه جهان اسلام و آگاهی از اوضاع و احوال سرزمینها، نقشههای آنها، راهها و اماکن کشورهای اسلامی، نقش بسزایی در فهم بهتر و دقیقتر تاریخ و چگونگی برداشت پژوهشگران از متون علمی، تاریخی و اسلامی دارد.
ازاینرو، دیجیتالی کردن منابع و متون معتبر در زمینه جغرافیای جهان اسلام، گامی بلند و مؤثّر در ساماندهی تحقیقات علمی و تسهیل دستیابی به مطالب مورد نظر این حوزه به شمار میرود و مسیر پژوهشگران این حوزه را به گونهای شایسته هموار میسازد.
نرمافزار «جغرافیای جهان اسلام 2»، دومین نسخه از این برنامه است که به همّت پژوهشگران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، به مرحله تولید و عرضه به جامعه علمی کشور رسیده است.
در این برنامه، سعی بر آن بوده است تا مجموعهای از منابع کهن و جدید مربوط به رشتههای تاریخ و جغرافیا، شامل موضوعاتی از قبیل: مسالک، ممالک، مزارات دانشمندان، سفرنامهها، معاجم جغرافیایی و نقشهها گردآوری شود که در نهایت، با تلاشهای فراوان مسئولان و همکاران پژوهشی و فنی، در قالب کتابخانهای دیجیتالی تولید و عرضه شده است.
- نویسنده: مهدی ایوبی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
مقدّمه
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در سال 1368ش، با عنایت رهبر فرزانه انقلاب، حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای (مدّ ظلّه العالی)، با هدف بهکارگیری فنّاوری ارتباطات و اطّلاعات در نشر و اشاعه فرهنگ غنی اسلامی تأسیس گردید و با بهکارگیری کادری مجرب و متخصّص در زمینه علوم اسلامی و دانش رایانه، در عرضه منابع اسلامی دیجیتالی در جهت تبلیغ علوم و معارف حقّه اهلبیت (علیهم السلام) تلاشی مستمرّ دارد. این معارف ارزشمند، توسط محقّقان مرکز با استفاده از دهها ابزار رایانهایِ ثبت، استخراج و آمادهسازی متون، دیجیتالی شده و در قالب نرمافزارهای رومیزی، پایگاه و نرمافزارهای ویژه تلفن همراه عرضه میگردند. علاوه بر آن، مجموعه مرکز تلاشهایی برای توسعه فرآیند آمادهسازی متون (دیجیتالیشدن) و بهکارگیری نوآوریهایی مانند متنکاوی و هوشمندسازی استخراج محتوا میکند که تاکنون به موفقیتهای متعدّدی نیز دست یافته است.
در زمینه پژوهشهای تخصّصی نیز با ورود اطّلاعات و نشانهگذاری هزاران جلد کتاب و تحلیل محتوای شماری از آنها، شامل: اِعرابگذاری، تهیه فهارس فنی و تخصّصی، ریشهیابی کلمات و استانداردسازی فهارس، منابع گرانسنگی را به فرمتهای دیجیتالی تبدیل نموده و با استخراج موضوعات و نمایهها و تهیه فرهنگ موضوعیِ صدها جلد از این منابع در زمینههای: حدیث، قرآن، فقه، اصول، تاریخ، کلام، فلسفه و منطق، توانسته است این اطّلاعات را بهگونهای شایسته فرآوری کرده و برای عرضه رایانهای آماده سازد.
به همین جهت، ضروری است در ابتداء پس از معرّفی محصولات رومیزی و برخط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و برخی از قابلیتهای آنها، اشارهای به تلاشها و نوآوریهایی صورتگرفته در هر محصول شود.
- نویسنده: به کوشش: گروه علمی تاریخ مرکز نور
اشاره
اهتمام به مقوله تاریخ یا دانشِ شناخت وقایع مهم گذشته انسانی و تبیین و بررسی آن، برای تمام اقوامی که به لزوم حفظ و ثبت و نقل تاریخ خود باور دارند، امری بدیهی مینماید. مسلمانان، بهویژه ایرانیان، بهعنوان بخش مهمی از جهان اسلام که تأثیر بسزایی در شکوفایی و رشد فرهنگ و تاریخ و تمدّن اسلام داشتهاند، در توجّه به تاریخ، از انگیزههای بسیاری چون: پیشینه بلند تاریخنگاری، اهتمام قرآن کریم و بزرگان دین به عبرتآموزی از اخبار گذشتگان، ضرورت ثبت سیره و روش زندگی پیامبر خاتم (ص) که از ناحیه قرآن مجید «اسوه حسنه» خوانده شده، بهعنوان انگیزه شروع تاریخنگاری در جهان اسلام و توجّه به آن، برخوردار بودند.
در همین راستا، گروه تاریخ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) با توجّه به اهمّیّت برنامههای کتابخانهای و دانشنامهای، با اولویت منابع و متون اصلی علوم انسانی و اسلامی، تولید دانشنامه «جامع منابع تاریخ» را پیشنهاد داد که مشتمل بر منابع اصلی و پژوهشی تاریخ اسلام و علوم مرتبط به آن است و از جامعیت نسبی نیز بهرهمند میباشد.
این نرمافزار، گستره وسیع عرصه تاریخپژوهی را شامل میشود و فقدان جامعیت را در نرمافزارهایی که تنها بخشی از شاخههای این دانش را پوشش میدهد، رفع مینماید و جز آن، نیاز پژوهشگران گرایشهای مختلف تاریخی و نیز محقّقان علوم بینرشتهای را تأمین میکند. علاوه بر این، پژوهشگران را از مراجعه به نرمافزارهای مختلفِ تولیدشده در زمینه تاریخ که گاه موجب سردرگمی و اتلاف وقت آنان میشود، بینیاز میگرداند. بهعلاوه، این توانایی را به کاربر میبخشد که از دامنه جستوجوی خود و شمول آن، اطمینان حاصل کند.
با توجّه به جایگاه نسخه سوم نرمافزار نورالسیره، تحت عنوان «جامع منابع تاریخ» در پژوهشهای تاریخی، بر آن شدیم که یکی از نوشتارهای ویژهنامه حاضر را به معرّفی محتوای علمی و امکانات پژوهشی این برنامه ارزشمند اختصاص دهیم.
- نویسنده: به کوشش: هیئت تحریریه فصلنامه رهآودنور
«جامع منابع تاریخ»؛ زمینهساز گسترش تاریخپژوهی دیجیتال
گزارش آیین رونمایی از نرمافزار جامع منابع تاریخ (نورالسیرة 3)
اشاره
آیین رونمایی از نسخه سوم نرمافزار نورالسیره با عنوان «جامع منابع تاریخ»، پنجشنبه 28 مهرماه 1401 شمسی با حضور علاقهمندان و پژوهشگران حوزه تاریخ برگزار شد. در این مراسم که در ساختمان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار گردید، از نرمافزار دانشنامه جامع منابع تاریخ که حاوی متن 1425 عنوان کتاب در 3396 جلد (مشتمل بر 49 رساله) از متون اصلی و پژوهشی تاریخی و علوم مرتبط به آن رونمایی شد.
در این آیین رونمایی، حجّتالاسلاموالمسلمین دکتر رسول جعفریان، پژوهشگر تاریخ اسلام، تشیع و ایران و رئیس کتابخانه تخصّصی تاریخ اسلام و ایران، دکتر محمدحسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام و رئیس بنیاد ایرانشناسی و نیز حجّتالاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به سخنرانی پرداختند. در ابتدای مراسم، نخست مدیر گروه علمی تاریخ مرکز نور، حجّتالاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی رحیمی ثابت، ضمن اشاره به روند و دلایل تولید «جامع منابع تاریخ»، محتوای علمی و قابلیتهای پژوهشی برنامه را توضیح داد.
گفتنی است که در پایان این مراسم، با حضور مهمانان، کارشناسان، مسئولان و حاضران محترم در جلسه، از نرمافزار «جامع منابع تاریخ» یا «نورالسیره - نسخه 3» رونمایی شد.
- نویسنده: علی نعیمالدین خانی
اشاره
در این نوشتار، بهاختصار مهمترین محصولات تولیدی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و نرمافزارهایی که با مشارکت این مرکز تحقیقاتی با سایر مراکز، نهادها و مؤسسات علمی و پژوهشی سامان یافته، معرفی شده و جدیدترین تولیدات نور در معرض اطلاع خوانندگان محترم قرار گرفته است. برخی از این برنامهها، جدید بوده و برای نخستینبار تولید و عرضه شدهاند و شماری نیز از نظر محتوای علمی و قابلیتهای پژوهشی روزآمدسازی شده و ارتقاء نسخه یافتهاند.
- نویسنده: علی نعیمالدین خانی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نگاهی به تولیدات و پژوهشهای رجالی نور
گفتوگو با حجت الاسلام و المسلمین سید محمد شجاعالدینی، پژوهشگر گروه حدیث و رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
اشاره
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) تاکنون محصولات مفید و ارزندهای در حوزه حدیث و رجال تولید کرده است که مسیر تحقیقات رجالی پژوهشگران این حوزه از دانش را هموار نموده است. از آنجا که نسخه سوم نرمافزار درایة النور در آستانه عرضه قرار دارد، بر آن شدیم که با یکی از پژوهشگران برجسته گروه رجال مرکز نور گفتوگو کنیم و قابلیتها و ویژگیهای این محصول تخصّصی را واکاوی نماییم. امید است که مورد استفاده علاقهمندان قرار گیرد.
- نویسنده: به کوشش: حمید کرمی
اشاره
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، در حوزه متنکاوی فعّالیّتها و دستاوردهای متعدّد و ارزندهای داشته است. متنکاوی در سه مرحله: آمادهسازی، پردازش و تحلیل متون، در روند تولید محصولات نور جلوه دارد. در این میان، پردازش متون عربی، به سبب دشواریها و پیچیدگیهای خاصّی که این زبان برخوردار است، همواره با چالشهای جدّی مواجه است. ازاینرو، تحلیلگرهای صرفی در دنیا، با مشکلات و کاستیهایی جدّی روبهرو بودهاند. این امر، مرکز نور را بر آن داشت تا از سال 1389 اقدام به تولید یک تحلیلگر صرفی بومی نماید.
در این راستا، هشتمین نشست از سلسله نشستهای علمی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال با موضوع «پردازش هوشمند زبان عربی (جلسه اوّل) با محوریت تحلیلگر صرفی نور»، در 19 خرداد 1401ش در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) برگزار گردید. دکتر حبیب سریانی (پژوهشگر گروه علمی قرآن و لغت نور) و حجّتالاسلام سید محمد دانش (توسعهدهنده متنکاوی نور) به عنوان کارشناس، و جناب دکتر محمود شکراللهی (عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز) و حجّت الاسلام و المسلمین محمدرضا مدرسی (پژوهشگر حوزه علمیه) به عنوان ناقد در این نشست علمی حضور داشتند. در ذیل، خلاصهای از این نشست علمی، به همراه دستهبندی و تیترگذاری جدید، از نظر خوانندگان عزیز میگذرد. گزارش تفصیلی این نشست، در وبگاه نورسافت انعکاس یافته است.
- نویسنده: به کوشش: هیأت تحریریه فصلنامه رهآورد نور
چکیده
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور که پیشگام در کاربرد فنّاوری اطّلاعات و علوم رایانه برای پژوهش در علوم اسلامی و انسانی به شمار میرود، از همان آغاز کار، افزون بر رقمیسازی محتواهای معتبر، ابزارها، امکانات و قابلیتهایی نیز برای تسهیل کار پژوهشگران عرضه کرده و با انجام پژوهشهای دقیق در متون، و استخراج اصطلاحات مهم و کاربردی در هر شاخه از دانش، ارزش علمی به متون افزوده است. نتیجه این فعالیتها، تولید برنامههای متنوّع با روشهای: درختوارهای، معجم موضوعی، دانشنامه و فرمت تخصّصی است. معاجم موضوعی (فرهنگهای موضوعی)، از جمله مهمترین روشهای غنیسازی و سازماندهی محتواست. در این مقاله، به معرّفی یکی از تازهترین محصولات مرکز که با استفاده از این شیوه تولید شده، یعنی «معجم موضوعی آثار ملاصدرا» پرداخته خواهد شد.
- نویسنده: مصطفی علیمرادی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نرمافزارهای شخصیتمحور؛ ویژگیها و بایستهها
نشست نقد و بررسی تجمیع و ارائه دیجیتال آثار مفاخر علمی با رویکرد نرمافزارهای شخصیتمحور؛ کارشناسان؛ حجتالاسلام والمسلمین: سید مصطفی طباطبایی و محمدرضا رضایی اسفریزی؛ ناقدان؛ حجتالاسلام والمسلمین: علی صدرایی خوئی و رضا مختاری
اشاره
در پنجمین روز از هفته پژوهش، ششمین نشست از «سلسله نشستهای علمی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» با حضور ناقدان و کارشناسان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با عنوان «نقد و بررسی تجمیع و ارائه دیجیتال آثار مفاخر علمی با رویکرد نرمافزارهای شخصیتمحور» در سالن اجتماعات مرکز نور برگزار گردید.
در ابتداء جلسه، کارشناسان و ارائهدهندگان برنامه، حجتالاسلام والمسلمین سید مصطفی طباطبایی و حجتالاسلام والمسلمین محمدرضا رضایی اسفریزی، ضمن اشاره به فعالیتهای صورتگرفته جهت معرفی مفاخر اهلتسنن در سایر کشورها و مغفول واقع شدن شخصیتها و مفاخر شیعی در این عرصه، و همچنین لزوم پاسخگویی به شبهات مطرحشده از جانب برخی مغرضان در خصوص کمرنگ جلوه دادن نقش دانشمندان و علمای شیعه در ترویج علم و دین، به ضرورت ارائه مجموعه آثار دیجیتالی مفاخر و اندیشمندان شیعی اشاره کردند و بر اهمیت تولید نرمافزارهای شخصیتمحور که به ارائه آثار هریک از این بزرگان اختصاص دارد، تأکید ورزیدند.
گفتنی است، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با حدود 200 عنوان نرمافزار رومیزی و بیش از 50 عنوان نرمافزار نسخه اندروید، گام بلندی در جهت احیای تراث و فرهنگ اسلامی و نیز تراجم و شرح حال بزرگان اسلامی، اعم از شیعی و سنّی، برداشته است.
در ادامه این نشست، ناقدان مدعو، حجتالاسلام والمسلمین رضا مختاری، پژوهشگر و مدیر مؤسسه کتابشناسی شیعه، و نیز حجتالاسلام والمسلمین علی صدرایی خوئی، مصصح، فهرستنگار و کتابشناس برجسته، به بیان دیدگاه کارشناسی خود در این باره پرداختند.
آنچه در این نوشتار از نظر شما خوانندگان گرامی میگذرد، سخنان نسبتاً تفصیلی کارشناسان و ناقدان محترم است که هرکدام به نکاتی مفید و کاربردی در موضوع نشست اشاره نمودند.
- نویسنده: به کوشش: هیئت تحریریه فصلنامه رهآورد نور
اشاره
آنچه در این نوشتار میخوانید، برگرفته از سخنرانی مهندس احمد ربیعیزاده، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی دیجیتال نور است که در سلسله نشستهای تخصصی هفته پژوهش در سالن اجتماعات مرکز ارائه شده است. مهندس ربیعیزاده، ضمن اشاره به روند تکامل موضوع هوش مصنوعی در این مرکز، به بیان اهداف، دستاوردها و چشماندازهای این مبحث در تولید محصولات نور پرداخت که بهروشنی نشانگر آن است، مرکز نور در طی بیش از سه دهه فعالیت خویش، روند روبهرشدی را در حوزه هوش مصنوعی علوم اسلامی و انسانی پشت سر گذاشته و برنامههای کاربردی و ابزارهای ارزشمندی را در این باره عرضه نموده و مسیر پژوهش در علوم و معارف اسلامی و انسانی را هموار ساخته است.
- نویسنده: مهندس احمد ربیعیزاده* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
ابزارهای فناورانه و توسعه علم کلام
گزارش آیین رونمایی از نرمافزار «کلام اسلامی ـ نسخه 2»
اشاره
چهارشنبه 28مهرماه سال 1400ش، همزمان با میلاد مبارک و فرخنده رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع)، از جدیدترین محصول نرمافزاری مرکز نور با عنوان «کتابخانه و درختواره کلام اسلامی ـ نسخه 2» در سالن اجتماعات این مرکز رونمایی شد. در این مراسم، حجتالاسلام والمسلمین حمید شیرملکی، مدیر گروه علوم کلام و علوم عقلی مرکز نور، حجتالاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، و حجتالاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس محترم بنیاد فرهنگی امامت و انجمن کلام حوزه، به ایراد سخن پرداختند.
در این گزارش، بهاجمال نگاهی داریم به آنچه در این آیین رونمایی گذشت.
- نویسنده: به کوشش: هیئت تحریریه فصلنامه رهآورد نور
اشاره
در این مقاله، به معرفی برنامه موبایلی قرآن نور پرداخته شده است. این نرمافزار، اوّلین محصول قرآنی مرکز نور در حوزه موبایل میباشد. صفحه قرآن کریم، ترجمه و تفسیر، فهرست موضوعی، اعلام و اسماء، آیات مرتبط و اِعراب قرآن، از جمله مهمترین بخشهای این برنامه است. تلاوتهای مختلف از قرّای مشهور ایران و جهان و نیز جستوجو، از قابلیتهای مهم این برنامه به شمار میرود.
- نویسنده: تقی آسمانی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
بازآفرینی هوشمند واژگان در فضای دیجیتال
گذری بر مراسم رونمایی پایگاه لغتنامه برخط قاموس نور
اشاره
مهرماه سال جاری، در مؤسسه لغتنامه دهخدا مراسم رونمایی از پایگاه لغتنامه برخط قاموس نور به شکل مجازی (پخش زنده) و با حضور حداقلی میهمانان، پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی برگزار شد. سخنرانان این مراسم، دکتر محمود بیجن خان، رئیس مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی، و دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و نیز حجتالاسلام والمسلمین مسیح توحیدی، متکفل پروژه بودند که در این آیین رونمایی، مطالبی را در حوزه زبان فارسی و قابلیتهای وبگاه قاموس نور بیان نمودند.
- نویسنده: به کوشش: هیئت تحریریه ره آورد نور
چکیده
مراجعه به منابع لغوی برای درک صحیح معانی کلمات، یکی از نیازهای اولیه در فرآیندهای پژوهشی حوزه علوم اسلامی است. هر پژوهشگر، جهت فهم معانی کلمات یا عبارات مد نظر خود، هنگام مراجعه به منابع لغوی در نسخههای چاپی سنّتی، فرآیندی را در چندین مرحله طی مینماید تا به مقصود نهایی خویش، یعنی یافتن توصیفات مندرج ذیل مداخل لغوی، دست یابد. این فرآیندها، در خصوص زبان عربی که کلمات دستخوش تغییرات متعددی در ساختار صرفی خود شدهاند، پیچیدهتر است. هدف از طراحی و تولید «قاموس نور»، به عنوان یک لغتنامه هوشمند الکترونیکی، گذر از شیوههای سنّتیِ مراجعه به منابع لغوی متعدد و پیادهسازی حداکثری الگوهای ماشینیِ هوشمند جهت ارائه سریع پاسخهای صحیح به پژوهشگران است.
ساماندهی لغتنامههای متقدم عربی و نظامبندی این منابع ارزشمند بر اساس یک ساختار واحد و همچنین تحلیل صرفی کلمات ورودی کاربران توسط دو موتور قدرتمند تحلیلگر صرفی نور و استمر هوشمند نور جهت اتصال ماشینی به نزدیکترین مداخل لغوی، از دستاوردهای منحصربهفرد این واژهنامه هوشمند الکترونیکی است که در قالب پایگاه اینترنتی، نرمافزار رومیزی و تلفنهای همراه قابل استفاده است. همچنین، با ایجاد شبکه واژگانی بین مداخل، تطبیق بر آیات قرآن و روایاتِ سرشار از معارف غنی اهلبیت(ع)، اطلاعات متنوع و ارزشمند دیگری نیز در اختیار پژوهشگر قرار میگیرد که این واژهنامه هوشمند را از دیگر رقبای خود متمایز میسازد.
- نویسنده: مسیح توحیدی وحدت* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید ؛ حبیب سریانی** این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
اشاره
نرمافزار کتابخانه دروس حوزوی2، مشتمل بر منابع مهم کتابهای درسی حوزههای علمیه در پایههای مختلف از مقدمات تا پایان سطح و شروح و حواشی هریک از کتابها و پیشنیازهای علمی طلاب و اساتید است. نسخه اوّل این برنامه، در سال 1393ش تولید شد و نسخه دوم آن، در سال 1400ش عرضه گردیده است.
این گزارش، به معرفی اجمالی امکانات و قابلیتهای نسخه دوم و محتوای مراسم رونمایی این نرمافزار پرداخته است. سخنران ویژه این مراسم، آیت الله حسینی بوشهری بوده است و پیش از ایشان نیز رئیس محترم مرکز نور، دکتر محمدحسین بهرامی، سخنرانی کردند و نکات ارزندهای را یادآور شدند.
- نویسنده: به کوشش: هیئت تحریریه فصلنامه
اشاره
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در طیّ بیش از سی سال فعّالیّت در حوزه دادهپردازی علوم اسلامی و تولید محصولات نرمافزاری در بسترهای مختلف، آن طور که مخاطبان و کاربران نور اذعان داشتهاند، مسیر تولید دانش و عرصه پژوهشهای اسلامی و معرفتی را هموار نموده و بحمدالله، دستاوردهای بزرگی را در این سالها به دست آورده است.
در این نوشتار، خوانندگان محترم را با تازههای تولیدات نور در زمینه نرمافزارهای ویندوزی آشنا میسازیم و نگاهی اجمالی به محتوای و قابلیتهای این محصولات داریم. مقاله حاضر، در دو بخش کلّی «محصولات اختصاصی نور» و «نرمافزارهای مشارکتی نور» سامان یافته است. گفتنی است که نوشته حاضر، از معرّفی نرمافزارهای تولیدی مرکز نور که بعد از نگارش این مقاله، عرضه خواهند شد، خالی است.
- نویسنده: علی نعیمالدین خانی* این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید